Fatma Dilek Koca

    Türkiye’de avukatlık Tanzimat Dönemi’ne kadar bir meslek olarak gelişmemişti. Hukuk alanında başlatılan düzenlemeler 1856 Islahat Fermanı’ndan sonra daha da hızlandı. 1878’de İstanbul’da Dava Vekilleri Cemiyeti’nin kurulması bu alandaki ilk adımlardan biri. Ancak bunun Bursa’ya yansıması oldukça geç olmuş. Ancak II. Meşrutiyet’ten sonra Bursa’da bir dava vekilleri cemiyeti kurulması kararlaştırılmış. Böylece Bursa’da ruhsatlı olarak çalışan 15 dava vekilinin bir araya gelmesiyle 1909’da Hüdavendigar Vilayeti Dava Vekilleri Cemiyeti kurulmuş. İlk başkan Osman Nuri Bey (Özpay) olmuş.

     Bu cemiyetin faaliyetleri hakkında bilgimiz az. 1911’de Mahamat Kanunu tasarısının hazırlanması sırasında Bursa Cemiyetine bağlı dava vekillerinin de katkıları olduğunu biliyoruz. Ayrıca ruhsatlı ve ruhsatsız dava vekilleri arasındaki ayrımın belirginleştirilmesi konusunda çaba harcanmış.

     Cemiyet şu kişilerden oluşuyormuş:

İlmi ve Mesleki Tetkik Encümeni

Reis: Osman Nuri Bey

Aza: Namık Kemal Bey

Aza: Hulusi Bey

Muzaheratı Adliye Encümeni (Adli yardım encümeni)

Reis: Cemil Bey

Aza: İsmet Bey

Aza: Enver Bey

Baro İnzibat Maclisi (Baro Disiplin Kurulu)

1. Reis: Kemal Ziya Bey

2. Reis: Ahmet Kamil Bey

Umumi katip: İsmail Hakkı Bey

Muhasip: A. Cezmi Bey

Veznedar: M. Osman Bey

Hafızı kütüp: A. Tevfik Bey

Aza: İbrahim Halil Bey

             İşgal Yılları

     Kurtuluş Savaşı başlangıcında cemiyetin başkanı Osman Nuri Bey Sivas Kongresi’ne delege olarak katılmış, sonrasında Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin Bursa merkez şubesinin oluşumunu üstlenmiş. Bu şubede ayrıca Muhittin Baha (Pars) Bey ile Bursa kadısı Tahir Efendi de vardı. Osman Nuri Bey son Osmanlı Mebusan Meclisinde Bursa milletvekiliydi. Bu meclisin dağılmasından sonra Muhittin Baha Bey ile birlikte Ankara’da Büyük Millet Meclisi’nde yer aldı.

   Bursa’nın işgali sırasında düşman zulmüne uğrayarak tevkif edilen Mudanya İstinaf Mahkemesi reisi Vehbi Bey, Bursa Müdde-i umumisi (savcısı) Numan Bey ve arkadaşlarının savunmasını Bursa baro başkanı ve bir arkadaşı üstlenmiş, başarılı savunma sayesinde hakimlerimizin beraat etmelerini sağlamıştır.

   Yine düşman kuvvetleri tarafından itham edilerek tevkif edilen Mudanya kaymakamı ve Maarif vekili Abidin Bey’in GemlikYunan Bahrısefit Fırkası Divan-ı Harbinde yapılan yargılamasında Abidin Bey’in savunması baro tarafından üstlenilmiş ve bir avukat bu iş için görevlendirilmiş. Yargılama esnasında Abidin Bey, Yunan zulmünü bütün vahşeti ile anlatmaktan vazgeçmeyince kurşuna dizilmesi yönünde kanaat oluşmuş ancak başarılı bir savunma ile mutlak bir idamdan kurtulmuştur.

   İşgal yıllarında baro mensupları Yunan mahkeme ve divanı harplerinde para mukabilinde iş almak ve her vesile ile Türk mahkemelerinin yetkisini ileri sürerek işi mahkemelerimize intikal ettirmek yönünde ortak davranış sergilemişlerdir.

   Cumhuriyetten Günümüze

    Cumhuriyetin ilanından sonra 3 nisan 1924’te kabul edilen 460 sayılı Mahamat Kanunu ile ülkenin her yerinde olduğu gibi Bursa’da da avukatlık mesleğinde bir dönüşüm gerçekleşmiştir. Bu yasayla avukatlığın bağımsız bir kamu hizmeti olduğu, savunmanın yargıyı bütünleyen temel öğelerdin olduğu kabul edilmiş; Hüdavendigar Vilayeti Dava Vekilleri Cemiyeti Bursa Barosu’na dönüşmüştür. Baronun ilk başkanı Mehmet Senihi (Yamsut) Bey olmuştur. 1926’da çıkarılan bir yasayla mahamat yerine avukatlık ifadesi geçmiş, 1938’deki 3499 sayılı Avukatlık Kanunu ile daha ileri bir adım atılmıştır. Nihayet 19 Mart 1969’da çıkarılan yasa ile çağdaş normlar oturtulmuştur. Bu yasayla Türkiye Barolar Birliği kurulmuştur. Eylül 2004’te Bursa Barosuna kayıtlı 305 avukat, staj listesine kayıtlı 91 avukat bulunmaktadır.

Kuruluşundan Bugüne Bursa Baro Başkanları

1918-1919 - Osman Nuri Özbay

1919-1920  - Ali Nazmi

1920-1921 - Muhittin Baha Pars

1921-1922 - Enver Mısrizade

1922-1923 - Muhittin Baha Pars

1924-1926 – Mehmet Senihi Yaşmut

1926-1930  - Ahmet Hulusi Köymen

1930-1931 - Cemil Öz

1931-1933 - Numan Naim Akşit

1933-1940 - Kemal Ziya Demirel

1940-1944 - Ahmet Hulusi Köymen

1944-1946 - Cemil Öz

1946-1954 - Kemal Ziya Demirel

1954-1959 - Şinasi Beken

1959-1963 - Selahattin Çanga

1963-1969 - Mehmet Zeki Yücel

1969-1972 - İlhan Somer

1972-1976 - Turgut Bulut

1976-1978 - Şükrü Akmansoy

1978-1985 - Dr. Osman Oğuz Öğün

1985- 1988 - Emin Ergin

1988-1990 - İsmail Acar

1990-1996 - Yahya Şimşek

1996- 1999 - Ali Arabacı

1999-2000 - Çetin Göz

2000-2002 – Ramazan Hoça

2002-2004 -  Asude Şenol (baronun ilk kadın başkanı)

    Bursa Barosu Dergisi

    Yayımına 1976’da başlandı. 1988’den beri üç ayda bir yayımlanıyor. Hukuki konuların yanı sıra güzel sanatlar, tarih, kültür konularında yazılar da dergide yer alıyor.

                     Bursa Araştırmaları dergisi, sayı 11, (kış 2005): 12-15'dan kısaltarak alınmıştır