Bazı vatandaşlar da "50 yıllık
ağaçlar kesiliyor" diyerek tepki verdi. Bu aşamada mülk sahiplerinin açtığı
davalar yüzünden yıkımların hızı kesildi. Ancak tartışma yaratan başka bir
gelişme yaşandı. Proje yarışmasında Merkez Bankası binasının yerinde, aynı
şekilde korunacağı açıklanmış olmasına karşın depreme dayanıklı
olmadığı gerekçesiyle bu bina yıkıldı. Üstelik sivil mimari örneği olmasına,
tescilli bina olmasına rağmen. Zafer Plaza üst binasının yıkıma dahil edilip
edilmeyeceği de uzun zaman kamuoyunda tartışıldı.
2020'nin son aylarında
proje yarışması başvurusu sonlandı ve sonuç aşamasına gelindi. 31 Ocak
2021'de sonuçların açıklanması tartışmaları yeni bir sahfaya soktu. Merkez
Bankası binasının yıkılmış olması yarışmaya katılan bazı ekipleri farklı
düşünmeye sevk etti. Projelerinde bu binaya yer vermeyenler doğrudan elendi.
Yarışma sonuçlarını değerlendirme amacıyla yapılan çevrimiçi toplantıda her
kesim görüşlerini dile getirdi. Jürinin yıkılmış olan Merkez Bankası
binasının durumuyla ilgili yeni bir açıklama yapmamış olması eleştirilerin
odağıydı. Daha önceden bitişik nizamda olan bir yapının şimdi çevresindeki
binalar yıkıldıktan sonra tek başına yapıldığında bağlamından koparılmış
olacağı dillendirildi. Bu denli geniş alanı kapsayan bir projenin iki
aşamalı yarışma ile yapılması gerekliliği söylendi. Jüri ise Merkez
Bankası'nın yıkımının kendilerine sorulmadan yapıldığını ancak şartnamede
binanın yeni durumunun açıkça belirtildiğini söyledi. Genel kabul gören
mimarlık uygulamalarında yıkılıp yeniden yapılmanın (rekonstrüksiyon) en son
başvurulacak çare olduğu vurgulandı, belediyenin çürük raporu uyarınca
binayı hızlı bir şekilde yıktığı belirtildi.
Yarışmada
birinciliği kazanan proje yukarıda görülüyor. Jürinin bu projeyi seçme
gerekçesi şöyle ifade edilmiş: "Projede önerilen mekansal kurgunun parçalı
yapısı, birbirine bağlanarak bütüncül açık alan oluşturma yaklaşımı
(birbirine bağlı, kotlara bölünmüş üç adet meydan fikri) olumlu bulunmuştur.
Söz konusu bağlantıların sakin, tarihi çevreye saygılı, gelişime açık, mekan
çoğaltan düşüncelerle ele alınmış olması da olumludur. Merkez Bankası
binasının alan için kurgulanan açık hava müzesi fikrinin merkezi ve
dinamosu olarak düşünülmesi takdir edilmiştir. Ancak yapının çevresi ile
ilişkilerinin geliştirilmesi gerektiği tartışılmıştır. Cemal Nadir
Caddesi'nin kısmen yer altına alınarak Tophane sırtları ile Hanlar
Bölgesi'nin bağlanması fikri, uygulanabilirlik açısından sorgulansa da,
kamusal alanın bütünlüğünü sağlaması nedeniyle olumlu bulunmuştur. Bu
gerekçelerle oy çokluğuyla (5-2) birinciliğe değer bulunmuştur".
Birinciliği kazanmış olsa da bu projenin, jürinin de vurguladığı gibi,
trafiğin yer altına alınması açısından uygulama zorluğu var. Jüri altı
başlık halinde değişiklik talep etmiş. Kazanan ekiple yapılacak ortak
toplantılar sonucunda proje son halini alacak.
Süreci biraz daha uzaktan izleyen Bursalılar ise birincilik
projesinde Merkez Bankası binasının tekrar yapılacak olmasına tepki
gösterdiler. Yarışma şartnamesinde bu binanın mutlaka korunacağına ilişkin
bir madde olduğunu bilmedikleri için böyle bir eleştiride bulunup, "hani bu
proje hanların çevresini açacaktı" diye serzenişte bulundular.
Şimdi
durup bir bakalım. Bu proje başlatılırken Bursa'nın gözbebeği Hanlar
Bölgesinin bir mücevher gibi ışıldayacağı, kentin turistik canlılığının
katlanacağı, bölgedeki canlı ekonomik hayata katkıda bulunacağı söylendi.
Bazı işler zamanında yapılmazsa istenen etkiyi doğurmayabiliyor. Bursa kent
merkezi uzun zamandan beri ekonomik hayatın kurallarına göre kayıyor, göç
ediyor. Her ne kadar Kapalı Çarşı ve Hanlar Bölgesinde hareketli bir ticari
hayat sürmekteyse de daha geniş ölçekte Heykel bölgesini
düşündüğümüzde buradaki ticari hayatın seviye kaybettiği görülüyor. Cadde
üstü en hareketli yerlerde boşalan mağazalar, göç eden büyük markalar,
aylarca boş kalan dükkanlar bunun göstergesi. Altıparmak ve Çarşamba'nın
durumunu görüyoruz. Üzerine binen ağır TOKİ yükünden belini doğrulamayan
Haşim İşçan bölgesi hemen yanı başında. Yani Hanlar Bölgesine yapılacak çok
hoş düzenleme bile kent merkezini yeniden ekonomik cazibe merkezi yapmaya
yetmeyecek gibi. Turizmin gelişmesi için yapılacak diğer hazırlıklarla (alt
yapı yatırımları ve kültür seviyesini yükseltme çalışmaları) birlikte
düşünülmez ise caddelerin güzelleşmesi ancak küçük bir artış sağlayabilir.
Bu
sürecin olumlu bir yönü, böyle büyük bir alanı kapsayacak düzenlemenin
toplumun geniş bir kesimi tarafından tartışılabilmiş olmasıdır. Usulüne
uygun olarak mimari yarışma açılmış, hak eden birinci olmuştur.