Uğur Ozan Özen
Nurcan Toksoy’un kitabında yer
alan bilgiye göre, Karacabey Halkevi 1940 yılında açılır. Aynı yıl 300
kişilik salon ve dört büyük odanın bulunacağı bir bina inşa
edilmesine
karar verilir.
Elimizdeki bilgilere göre Karacabey
Halkevi Temsil Kolu’nun faaliyetleriyle ilgili ilk bilgi Ocak 1943’e aittir.
Uludağ Dergisi’nde Karacabey Halkevi’nden “Evimiz Gösterit Salonunda” diye
bahsedilmektedir. Sonrasında “11nci yıl kutlama töreni yüzlerce davetli
huzurunda” yapıldığı belirtilmektedir. Bu bilgiden yola çıkarsak Karacabey
Halkevi 1942 yılının Şubat ayında açılmıştır. Törene okul öğrencilerinin
İstiklâl Marşı söylemesiyle
başlanır. Sonrasında (Maarif Memuru) Kemal
Olgaç konuşma yapar. Memduh Akın ise “Halkevi” adlı şiiri okur. Daha sonra
Ankara Halkevi neşriyatı dinlenerek, davetlilere kukla oynatılır. Karacabey
Halkevi Temsil Kolu ise “Kızıl Çağlayan” (Yazar: Nihat Sami Banarlı) ve
“İnsan Sarrafı” (Ahmet Ali Çamlıca) oyunlarını sahnelenir ve 700 seyirciye
ulaşır. Uludağ dergisinde oyunlarla ilgili “Seyircinin alkış ve kahkahaları
arasında sahneleniyor” denilir.
Karacabey Ortaokulu
Karacabey Ortaokulu
Temsil Kolu sahnelediği oyunlarda “gösterilen başarı üzerine” Bursa’ya davet
edildiği ve 20 Mayıs 1958’de Necatibey Kız Enstitüsü Salonu’nda
gündüz
öğrencilere, gece ise davetlilere iki oyun sahneleyeceği açıklanır. Oyunun
sahnelenip sahnelenmediği konusunda elimizde herhangi bir bilgi yoktur. 1965
yılına geldiğimizde Karacabey Ortaokulu Temsil Kolu “Millet Yapar”
kampanyası kapsamında Cahit Sıtkı Tarancı’nın yazdığı “Ormanda” ve “Hayırdır
İnşallah” oyunlarını sahneleyeceği açıklanmıştır. Öğrenciler oyunlara
ortaokulun müdür vekili Sabit Ertuğrul
nezaretinde prova yapıldığı
bilgisi gazetede yer almıştır.
Elif
Sahnesi
“Kuvay-ı Milliyeci Gençler
tarafından kurulan” “Elif Sahnesi” ilk oyun olarak “Onlar Böyleydi” 1 Kasım
1968’den itibaren Anadolu turnesi kapsamında Karacabey, Eskişehir ve
İnegöl’de toplam dokuz kere sahneler. Tiyatronun müdürü Hayrettin Şanlı’dır.
Teknik
Müdürü Lütfü Küçük, İdare Müdürü ise İbrahim Gürkan’dır. Oyuncu
kadrosu 20 kişiden oluşmaktadır.
Karacabey
Lisesi
Karacabey Lisesi Temsil Kolu Cevat
Fehmi Başkut’un yazdığı “Buzlar Çözülmeden” oyununu sahnelemek istediği
zaman gazetede yer alan habere göre “ilçe halkı birbirine düşüyor”. Gazetede
oyunla ilgili birçok eleştiri yer alır. Gazetede yer alan haberlerde,
“öğrencilerin rol aldığı ahlâka aykırı temsil” ve “Bir kısım veliler, oyunda
ahlâka aykırı bölümler bulunduğu, öğrenciler tarafından oynanamayacak bir
oyun olduğunu öne sürüyorlar”. İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Bursa Valisi
oyunla ilgili olarak inceleme başlatır. Oyunun daha önce Karacabey Saray
Sineması’nda sahnelendiği öğrenilir.
Karacabey İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün
kayıtlarına bakılarak –çünkü oyun sahnelemek için emniyetten izin alınması
gerekiyor- oyunun daha önce hangi tarihte sahnelendiği tespit edilmeye
çalışılır. Karacabey Lisesi’nin oyunu 30 Mayıs 1969’da sahnelemeyi
planladığı açıklanır.
Karacabey Lisesi Tiyatro Kolu
Hidayet Sayın’ın yazdığı “Topuzlu” adlı oyunu Nisan 1975’de Karacabey Halk
Eğitim Merkezi Salonu’nda sahneler. Oyunun yönetmenleri
Cafer Ak, Şecaat
Balta, Nuray Özer’dir. Oyuncular ise Deniz Yayın, Sevil Yılmaz, Naci Savmaz,
Hasan Çolak, Özden Soytürk, Şükriye Artun, Talat Özen, Turgut Temel, Müfit
Akteş, İsmail Balkan, Canan Ekinci’dir. Öğrenciler büyük takdir toplar ve
oyunun çevre ilçeler ve köylerde de sahneleneceği açıklanır. “Topuzlu” oyunu
Karacabey Halk Eğitim Merkezi’nde sahnelenen ilk oyun olur.
Karacabey Lisesi Tiyatro Kolu öğrencileri gazeteci Hasan Tahsin’in yaşam
öyküsünün anlatıldığı “İlk Kurşun” adlı oyunu 7 Mayıs 1986’da sahneler.
Oyunun hem yazarı hem de yönetmeni Edebiyat Öğretmeni Çetin Özdemir’dir.
Haftanın 5 günü prova yapılır. Oyunda 35 öğrenci rol alır. Oyuncular ve
rolleri: Hasan Tahsin: A. Numan Çekmeceligil, Ayşe Nine: Canan Eren, Ali
Nadir Paşa: Doğan Durmuş, Pakize: Tüzin Atlı, Hrisostomos:
Öztürk Toru,
Fesçizade Tahir: Semih Dedebaş’dır.
Bursa
Devlet Tiyatrosu
Bursa Devlet Tiyatrosu
1974-1975 sezonunda “Dans Eden Eşek” adlı çocuk oyununu 9 Şubat 1975’ten
itibaren sahnelemeye başlar. Tiyatro yönetimi her Cumartesi günü bir ilçeye
giderek oyunu sahnelemeyi plânladığını açıklar. Ancak plânlanan tarihlerde
bazı değişiklikler yapılır. Daha önce oyunun 8 Mart 1975’te İnegöl’de
sahneleneceği açıklanmasına rağmen, programda hiç olmayan Karacabey’de 14
Eylül İlkokulu’nda sahnelenir. Oyundan sonra da Tiyatrocular, İlçe Milli
Eğitim Müdürü Nejat Tezcan, Bursa Devlet Tiyatrosu Müdürü Âli Cengiz Çelenk,
Müfettiş Gençosman ve İlçe İlköğretim Müdürü Mehmet Aydın yorgunluklarını
gidermek için Karacabey Boğazı’nda “Kendin pişir, kendin ye” usulü bir
ziyafet çekerler.
On beş yıl sonra Erdal Özdür
“Dans Eden Eşek ve Balık Kızartması!” başlıklı yazısında, o gün Âli Cengiz
Çelenk’in kapıda bilet keserken çekilen fotoğrafını yayımlamıştır. Yazısında
bu fotoğrafı Adnan Açıkdüşünenler’e armağan ettiğini belirterek,
fotoğrafın“Çerçeve içinde tiyatro yönetim odasında duvarda asılıdır” diye
belirtir. Erdal Özdür, Adnan Açıkdüşünenler ve Âli Cengiz Çelenk’in “tiyatro
seyircisi yetiştirme işi” ile ilgili oyunun sahnelendiği gün çocukların
tiyatroya olan ilgisini anlatır:
“Adnan Açıkdüşünenler, çığlık çığlığa
salona girmeye çalışan öğrencileri “Durun yapmayın, hepinize yer var.
Gürültü yapmayın, kavga etmeyin” diye uyarmaya çalışırken, Çelenk’de “Bırak
Adnan” diyor, “Onlar çocuk, korkutma onları. Bugün itişe kakışa tiyatroya
giren çocuk, yarın efendi gibi girmesini de bilir. Yeter ki oyunumuzu
izlesin, tiyatroyu öğrensin!”
Erdal Özdür’den
öğrendiğimize göre, Karacabey’de oyun sahnelendikten sonra ilçe belediye
başkanı ya da kaymakam, tiyatrocuları Karacabey boğazına balık yemeğe
götürmüştür. Tiyatrocular naylon, köpük gibi şeyleri toplayıp yakıyorlar.
Orada bulunan biri bunların Karacabey’e düşen uçak parçası olduğunu
söyleyince yemekten vazgeçiyorlar.
1978-1979 sezonunda
“Düğün ya da Davul” oyununu 1 Ekim 1978’den itibaren sahnelemeye başlar.
Oyunu seyretmek için Karacabey Lisesi öğrencileri Kasım 1978’da otobüs
tutarak Bursa’ya gelir. Aynı sezon “Besleme” oyunu da 1 Kasım 1978’den
itibaren sahnelenmeye başlar. Oyunu seyretmek için Karacabey Lisesi
öğrencileri altı tane otobüs tutarak Aralık 1979’da Bursa’ya gelir. Oyunu
öğrenciler, Tiyatro Kolu yöneticileri Öğretmen Sait Yıldırım, M. Sabri Bilge
ve Lütfi Lenger seyreder. “Besleme” oyunu Halk Eğitim Derneği
organizasyonuyla Karacabey’e turne yapar. Oyun 13 Ocak 1979 Cumartesi günü
Belediye Dilek Sineması’nda sahnelenir. Biletler Halk Eğitim Merkezi’nde,
salon: 20 lira, balkon 10 liraya satılır. Öğrencilere % 50 indirim yapılır.
Kaynakça
Ayşe Abla, “Kendileri Pişirip
Kendileri Yediler”, Bursa Hâkimiyet, (12 Mart 1975).
Bursalı, İbrahim “
“İlk Kurşun” Sahneleniyor”, Bursa Uludağ, (26 Nisan 1986).
Ergen, Gürel
“Karacabey Lisesi “Topuzlu” Oyununu Sahneledi”, Bursa Hâkimiyet, (22 Nisan
1975).
Özdür, Erdal “Dans Eden Eşek ve Balık Kızartması!”, Bursa
Hâkimiyet, (18 Kasım 1990).
Toksoy, Nurcan, Bir Kültürel Kalkınma Modeli
Olarak Halkevleri, Orion Yayınevi, 2007.
50 Altın Yıl Bursa Devlet
Tiyatrosu, Mart, Bursa: Osmangazi Belediyesi, 2008.
Yenişehir Gazetesi, sayı 2256/87den kısaltarak
alınmıştır