Karacabey'de Tiyatro

Bursa'da Tiyatro

Mihaliç'ten Karacabey'e

 

 

 

 

                                                   Uğur Ozan Özen  

    Nurcan Toksoy’un kitabında yer alan bilgiye göre, Karacabey Halkevi 1940 yılında açılır. Aynı yıl 300 kişilik salon ve dört büyük odanın bulunacağı bir bina inşa
edilmesine karar verilir.
    Elimizdeki bilgilere göre Karacabey Halkevi Temsil Kolu’nun faaliyetleriyle ilgili ilk bilgi Ocak 1943’e aittir. Uludağ Dergisi’nde Karacabey Halkevi’nden “Evimiz Gösterit Salonunda” diye bahsedilmektedir. Sonrasında “11nci yıl kutlama töreni yüzlerce davetli huzurunda” yapıldığı belirtilmektedir. Bu bilgiden yola çıkarsak Karacabey Halkevi 1942 yılının Şubat ayında açılmıştır. Törene okul öğrencilerinin İstiklâl Marşı söylemesiyle
başlanır. Sonrasında (Maarif Memuru) Kemal Olgaç konuşma yapar. Memduh Akın ise “Halkevi” adlı şiiri okur. Daha sonra Ankara Halkevi neşriyatı dinlenerek, davetlilere kukla oynatılır. Karacabey Halkevi Temsil Kolu ise “Kızıl Çağlayan” (Yazar: Nihat Sami Banarlı) ve “İnsan Sarrafı” (Ahmet Ali Çamlıca) oyunlarını sahnelenir ve 700 seyirciye ulaşır. Uludağ dergisinde oyunlarla ilgili “Seyircinin alkış ve kahkahaları arasında sahneleniyor” denilir.
     Karacabey Ortaokulu
   
Karacabey Ortaokulu Temsil Kolu sahnelediği oyunlarda “gösterilen başarı üzerine” Bursa’ya davet edildiği ve 20 Mayıs 1958’de Necatibey Kız Enstitüsü Salonu’nda
gündüz öğrencilere, gece ise davetlilere iki oyun sahneleyeceği açıklanır. Oyunun sahnelenip sahnelenmediği konusunda elimizde herhangi bir bilgi yoktur. 1965 yılına geldiğimizde Karacabey Ortaokulu Temsil Kolu “Millet Yapar” kampanyası kapsamında Cahit Sıtkı Tarancı’nın yazdığı “Ormanda” ve “Hayırdır İnşallah” oyunlarını sahneleyeceği açıklanmıştır. Öğrenciler oyunlara ortaokulun müdür vekili Sabit Ertuğrul
nezaretinde prova yapıldığı bilgisi gazetede yer almıştır.
     Elif Sahnesi
    
“Kuvay-ı Milliyeci Gençler tarafından kurulan” “Elif Sahnesi” ilk oyun olarak “Onlar Böyleydi” 1 Kasım 1968’den itibaren Anadolu turnesi kapsamında Karacabey, Eskişehir ve İnegöl’de toplam dokuz kere sahneler. Tiyatronun müdürü Hayrettin Şanlı’dır. Teknik
Müdürü Lütfü Küçük, İdare Müdürü ise İbrahim Gürkan’dır. Oyuncu kadrosu 20 kişiden oluşmaktadır.
    Karacabey Lisesi
   
Karacabey Lisesi Temsil Kolu Cevat Fehmi Başkut’un yazdığı “Buzlar Çözülmeden” oyununu sahnelemek istediği zaman gazetede yer alan habere göre “ilçe halkı birbirine düşüyor”. Gazetede oyunla ilgili birçok eleştiri yer alır. Gazetede yer alan haberlerde, “öğrencilerin rol aldığı ahlâka aykırı temsil” ve “Bir kısım veliler, oyunda ahlâka aykırı bölümler bulunduğu, öğrenciler tarafından oynanamayacak bir oyun olduğunu öne sürüyorlar”. İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Bursa Valisi oyunla ilgili olarak inceleme başlatır. Oyunun daha önce Karacabey Saray Sineması’nda sahnelendiği öğrenilir.
Karacabey İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün kayıtlarına bakılarak –çünkü oyun sahnelemek için emniyetten izin alınması gerekiyor- oyunun daha önce hangi tarihte sahnelendiği tespit edilmeye çalışılır. Karacabey Lisesi’nin oyunu 30 Mayıs 1969’da sahnelemeyi planladığı açıklanır.
    Karacabey Lisesi Tiyatro Kolu Hidayet Sayın’ın yazdığı “Topuzlu” adlı oyunu Nisan 1975’de Karacabey Halk Eğitim Merkezi Salonu’nda sahneler. Oyunun yönetmenleri
Cafer Ak, Şecaat Balta, Nuray Özer’dir. Oyuncular ise Deniz Yayın, Sevil Yılmaz, Naci Savmaz, Hasan Çolak, Özden Soytürk, Şükriye Artun, Talat Özen, Turgut Temel, Müfit Akteş, İsmail Balkan, Canan Ekinci’dir. Öğrenciler büyük takdir toplar ve oyunun çevre ilçeler ve köylerde de sahneleneceği açıklanır. “Topuzlu” oyunu Karacabey Halk Eğitim Merkezi’nde sahnelenen ilk oyun olur.
    Karacabey Lisesi Tiyatro Kolu öğrencileri gazeteci Hasan Tahsin’in yaşam öyküsünün anlatıldığı “İlk Kurşun” adlı oyunu 7 Mayıs 1986’da sahneler. Oyunun hem yazarı hem de yönetmeni Edebiyat Öğretmeni Çetin Özdemir’dir. Haftanın 5 günü prova yapılır. Oyunda 35 öğrenci rol alır. Oyuncular ve rolleri: Hasan Tahsin: A. Numan Çekmeceligil, Ayşe Nine: Canan Eren, Ali Nadir Paşa: Doğan Durmuş, Pakize: Tüzin Atlı, Hrisostomos:
Öztürk Toru, Fesçizade Tahir: Semih Dedebaş’dır.
    Bursa Devlet Tiyatrosu
   
Bursa Devlet Tiyatrosu 1974-1975 sezonunda “Dans Eden Eşek” adlı çocuk oyununu 9 Şubat 1975’ten itibaren sahnelemeye başlar. Tiyatro yönetimi her Cumartesi günü bir ilçeye giderek oyunu sahnelemeyi plânladığını açıklar. Ancak plânlanan tarihlerde bazı  değişiklikler yapılır. Daha önce oyunun 8 Mart 1975’te İnegöl’de sahneleneceği açıklanmasına rağmen, programda hiç olmayan Karacabey’de 14 Eylül İlkokulu’nda sahnelenir. Oyundan sonra da Tiyatrocular, İlçe Milli Eğitim Müdürü Nejat Tezcan, Bursa Devlet Tiyatrosu Müdürü Âli Cengiz Çelenk, Müfettiş Gençosman ve İlçe İlköğretim Müdürü Mehmet Aydın yorgunluklarını gidermek için Karacabey Boğazı’nda “Kendin pişir, kendin ye” usulü bir ziyafet çekerler. 
    On beş yıl sonra Erdal Özdür “Dans Eden Eşek ve Balık Kızartması!” başlıklı yazısında, o gün Âli Cengiz Çelenk’in kapıda bilet keserken çekilen fotoğrafını yayımlamıştır. Yazısında bu fotoğrafı Adnan Açıkdüşünenler’e armağan ettiğini belirterek, fotoğrafın“Çerçeve içinde tiyatro yönetim odasında duvarda asılıdır” diye belirtir. Erdal Özdür, Adnan Açıkdüşünenler ve Âli Cengiz Çelenk’in “tiyatro seyircisi yetiştirme işi” ile ilgili oyunun sahnelendiği gün çocukların tiyatroya olan ilgisini anlatır:
“Adnan Açıkdüşünenler, çığlık çığlığa salona girmeye çalışan öğrencileri “Durun yapmayın, hepinize yer var. Gürültü yapmayın, kavga etmeyin” diye uyarmaya çalışırken, Çelenk’de “Bırak Adnan” diyor, “Onlar çocuk, korkutma onları. Bugün itişe kakışa tiyatroya giren çocuk, yarın efendi gibi girmesini de bilir. Yeter ki oyunumuzu izlesin, tiyatroyu öğrensin!”
    Erdal Özdür’den öğrendiğimize göre, Karacabey’de oyun sahnelendikten sonra ilçe belediye başkanı ya da kaymakam, tiyatrocuları Karacabey boğazına balık yemeğe
götürmüştür. Tiyatrocular naylon, köpük gibi şeyleri toplayıp yakıyorlar. Orada bulunan biri bunların Karacabey’e düşen uçak parçası olduğunu söyleyince yemekten vazgeçiyorlar.
    1978-1979 sezonunda “Düğün ya da Davul” oyununu 1 Ekim 1978’den itibaren sahnelemeye başlar. Oyunu seyretmek için Karacabey Lisesi öğrencileri Kasım 1978’da otobüs tutarak Bursa’ya gelir. Aynı sezon “Besleme” oyunu da 1 Kasım 1978’den
itibaren sahnelenmeye başlar. Oyunu seyretmek için Karacabey Lisesi öğrencileri altı tane otobüs tutarak Aralık 1979’da Bursa’ya gelir. Oyunu öğrenciler, Tiyatro Kolu yöneticileri Öğretmen Sait Yıldırım, M. Sabri Bilge ve Lütfi Lenger seyreder. “Besleme” oyunu Halk Eğitim Derneği organizasyonuyla Karacabey’e turne yapar. Oyun 13 Ocak 1979 Cumartesi günü Belediye Dilek Sineması’nda sahnelenir. Biletler Halk Eğitim Merkezi’nde, salon: 20 lira, balkon 10 liraya satılır. Öğrencilere % 50 indirim yapılır.

Kaynakça
Ayşe Abla, “Kendileri Pişirip Kendileri Yediler”, Bursa Hâkimiyet, (12 Mart 1975).
Bursalı, İbrahim “ “İlk Kurşun” Sahneleniyor”, Bursa Uludağ, (26 Nisan 1986).
Ergen, Gürel “Karacabey Lisesi “Topuzlu” Oyununu Sahneledi”, Bursa Hâkimiyet, (22 Nisan 1975).
Özdür, Erdal “Dans Eden Eşek ve Balık Kızartması!”, Bursa Hâkimiyet, (18 Kasım 1990).
Toksoy, Nurcan, Bir Kültürel Kalkınma Modeli Olarak Halkevleri, Orion Yayınevi, 2007.
50 Altın Yıl Bursa Devlet Tiyatrosu, Mart, Bursa: Osmangazi Belediyesi, 2008.

                                              Yenişehir Gazetesi, sayı 2256/87den kısaltarak alınmıştır