Fazıl Aysu, 102 yaşında geçenlerde öldü. Elbette çoğu kişi onu tanımaz. Ben; Yenişehir kitabı için araştırma yaparken ismine rastladım. Geçenlerde ölüm haberini okuyunca anımsadım.

           Fazıl Aysu (1911-2013)

      Yenişehir’in ellili yıllardaki durumunu, yaşları gereği pek çok kişi hatırlayamaz. Bugünkü heykelin bulunduğu alan, Bursa Caddesi, bugün sebze pazarının kurulduğu kesim, irili ufaklı evlerle doluydu. Yollar yamuk yumuk, caddeler daracıktı. Şehir; hoş görünümden yoksundu. Bu görüntüyü gidermek, çağcıl bir görünüm kazandırmak üzere, ilçenin adına yakışır bir imar planı hazırlandı. Plan; Cumhuriyet Caddesi’nin genişlemesi, Heykel alanının düzenlenmesi, Bursa yolunun açılması, Pazaryerinin oluşturulması, Şemaki Müzesi’nin önünden geçen yolun, dümdüz olarak Cumhuriyet Caddesi’ne bağlanması, Çarşı Camisi’nin duvarlarına yapışık dükkânların kaldırılıp, caminin çevresinin açılması gibi düzenlemeler içeriyordu. İşte bu planın altında, 102 yaşında yaşamını yitiren ünlü mimar Fazıl Aysu’nun imzası vardı.

     İlk zamanlar, hızlı bir şekilde bu plan uygulandı. Ne yazık ki hızı kesildi ve arakası gelmedi. Planın tamamlanması için daha yapılacak işler vardı. Bunlara dokunulmadı. O haliyle uzun süre bekletildi. Ta ki,  seksenli yıllara gelinceye kadar. Seksenden sonra da öyle bir dokunuldu ki sormayın. Keşke dokunulmaz olaydı. Planın önce sağından solundan kırpılmaya başlandı. Araya hatır gönül girdi. Plan değişikliğe uğradı.  İstimlâk edilmek üzere beklenen yerler, plandan çıkarıldı. Genişleme ve güzelleşmeye ayrılan ve planda gösterilen bu yerler imara açıldı. İmara açılır açılmaz, yapılaşma başladı. İleri çıkmalar, geri çekmeler ve kat çıkmalar hızlandı. Çirkin ve bencil siyasete, hem kentin geleceği, hem de güzelim plan kurban edildi. Böylece çirkinleşmenin ve eskiye dönmenin yolu açıldı. Bu oluşumda; belediye başkanlarının etkisi ve katkısı çok büyük oldu. Yazık edildi. Kent; yeşil alanlardan, güzelim parklardan, estetik görünümden ve çağcıl anlayıştan mahrum kaldı. Çarpık kentleşme aldı başını gitti. Ne yazık ki Yenişehir, adına layık görünüme kavuşamadı.

     Yenişehir ile birlikte, pek çok kentin imar planına imza atan ünlü mimar Fazıl Aysu, adına yakışır pek çok seçkin esere imza atmış kişiydi. Buna birkaç örnek vermek gerekirse, şunları sayabiliriz: Ali Sami Yen Stadı, İnönü Stadı, Lütfi Kırdar Spor ve Sergi Sarayı, Yıldız Sarayı Şale Köşkü, Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesi, Yalova Termal Oteli dekorasyonu. Fazıl Aysu hem mimar, hem dekorasyon ustası, hem de iyi bir şehir plancısıydı. Sevgi ve saygıyla anılan ulu bir çınardı.