| Bursa Neden Güzeldi ? |
 Bursa ve Kentleşme |
Ercan Akyıldız'ın Meydan gazetesinde 24.1.2014'de yayımlanan yazısından kısaltılmıştır. Bizim yazıların müdavimlerinden olduğunu ifade eden bir okuyucumuz elektronik postayla, “ Bir zamanlar Bursa neden güzeldi” diye soruyor.. Herkesin, her kuşağın bir Bursa’sı bir Uludağ’ı var… Okuyucumuzun bu sorusu bugünkü yazıma esin kaynağı oldu.. Evet, yaşadığımız tarihe tanıklık eden Bursa bir zamanlar çok güzel bir kentti. Çünkü Bursa’da yaşayan insanlar güzeldi… Bu insanların, kendilerine göre tutarlı bir ahlak anlayışı, bağlı oldukları gelenek ve görenekleri vardı; bu ahlak çizgisinin temelinde insan sevgisi yatardı, hatır gönül vardı, iyi komşuluk vardı... Çok eski bir kuşağın temsilcisi sayılmam, genç kuşakla da çok fazla örtüştüğüm bir yanım yok. Dolayısıyla eskiyle, yeni arasında, kendimi ara yerde, orta bölgede kalmış gibi hissediyorum. Ne çok eskiyim, ne de yok yeni ve genç. Geçmişten geleceğe aktarmak istediğim duygu, düşünce ve özelliklerim olduğu için kendimi bir bakıma “taşıyıcı” hissediyorum. “Eskiden” insanlarımız doğayı seviyor, doğallığı yaşam biçimi olarak benimsiyordu. Bir akarsuyun boşa akmasını kendine dert edinen insanların memleketiydi Bursa... Harman kaldırırken yerdeki karıncanın hakkını gözeten, bu birkaç tane buğday tanesi de onların hakkıdır diyen kimselerin memleketiydi Bursa…. Yoksul komşusuna bir tabak yiyecek vereceği zaman kimseler görmesin diye, akşamın karanlığını bekleyen, o komşunun kapısını sertçe değil, hafifçe çalan insanların kentiydi Bursa....Sadelik, gösterişten uzak durmak, hayır işlerini gizli tutmak, suskunluk, aç gezse bile aç olduğunu belli etmemek... gibi erdemli insanların yaşadığı kentti Bursa. Tüketici değil, üreticiydi bizden önceki kuşaklar. Yaz kış kendi ürettiğiyle geçinir, ekmeğini fırında kendi pişirir, zahiresini, salçasını, turşunu, tarhanasını, kendi hazırlar; tatlısını tuzlusunu kendi kotarırdı. Hazır yiyici değildi. (şimdiye ait çok önemli bir not: ekmek elden su gölden anlayışı belirgin bir şekilde hissediliyor, odun kömür parası devletten, destekleme parası devletten, sağlık parası devletten, erzak parası devletten!). Aman Allah’ım, kim düşürdü insanlarımızı bu hale. Devletin bu şekilde yoksullukla mücadele etmesini anlayamıyorum. Ticaret olumsuz yönleriyle yapılmazdı. Üçe aldığını on üçe satmak, müşteriyi enayi yerine koymak, malın ıskartasını alta gizlemek, esnafının ahlak anlayışında yoktu. Vicdan vardı insanlarımızda, vicdan! Küçükler yetişir, büyüklerinden vicdanlı olmayı öğrenirlerdi. Bizim zamanımızda böyle bir ticaret anlayışı, böyle esnaf ahlakı yoktu. Tüccarın gözü kazanç hırsıyla kanlanmış değildi! O yüzden eskiden Bursa çok daha güzel bir yerdi…. İbadetinde sade, samimi ve gösterişsizdi Bursa. Allah inancının ticaretini (ve de hepsinden önemlisi siyasetini) yapanları yadırgardı. Camiye varmadan başına takke geçirenlere ham softa gözüyle bakılırdı. Bir acı söz edeceği, ya da bir kötü iş yapacağı zaman insanlar, “Allah’ın gönlüne hoş gelmeyebilir” diye kendi kendini frenlerdi. Faizcilikle geçinenlere iyi gözle bakılmazdı (Allah aşkına şimdiye dönüp bir bakın, büyük esnaf genellikle faizcilikle ticari faaliyetlerini yönlendiriyor). İnsanı,bunaltanın, bir gün bunun bedelini ödeyeceğine inanılırdı. Zalimi, vicdansızı, açgözlüyü kendinden saymazdı. Bütün o siyah beyaz Türk filmlerinde, hep ezilenlerin kadersizliğine ağlar, kötülere karşı öfke duyardı Bursalı.. Har vurup harman savuranı kınardı eskiden Bursalı. Tutumlu olmayandan, gösterişe kaçandan uzak durulurdu. Yarınını düşünerek tüketen insanların kentiydi çünkü Bursa. Savaş görmüş, kıtlık yaşamış, ama hırsızlığa, fırsatçılığa gönül indirmemiş insanlar çoğunluktaydı…Ev yaptırana, oğlunu evlendirene, iş kurana yardım eli uzatılırdı. Hiç kimse ölüsüyle baş başa bırakılmaz; cenazeler komşularca kaldırılır, cenaze evi aşsız bırakılmazdı. Kimsenin arkasından konuşulmaz “gıybet etmek ölü eti çiğnemektir” denilirdi (Gelinen noktada maazallah, üç kuruşluk menfaat için hep birbirimizin açıklarını arar olduk). İşte yaşadığımız kent tüm bunlardan ötürü eskiden güzeldi. Vicdanı, utanması olan, vakur, tok gözlü, tutumlu, sade, çalışkan, doğayı seven, acizleri koruyan insanların güzelliğiydi BURSAMIZIN asıl güzelliği. Varın şimdinin tahlillerini sizler yapın.. |