Bursa'daki Sokak ve Mahalle İsimleri

Sokaklarımıza Kimlerin Adı Verilsin?

Bursa'da Sosyal Hayat

Bursa ve Kentleşme

                                                                                  

                                                                                  Kerim Bayramoğlu

    Bursa'da ağaç isimleri sokaklara hatta mahallelere isim kaynağı olmuştur. Sırameşeler'e adını veren bir zamanlar arka arkaya sıralı meşe ağaçları artık yok. Hisar bölgesinde Geyikli Babanın diktiğine inanılan Kavak (Çınar ağacı - Osmanlı'da kavak deniliyordu) ağacı kaybolmaya yüz tutsa da Kavaklı Mahallesi, Kavaklı Caddesi ve Kavaklı Camii bu isimle biliniyor. Çekirge'de bulunan Servili Cadde de ismini günümüzde olmayan dağınık serviler mezarlığından kalan servi ağaçlarından almıştır.
    Bazı sokak isimleri ise günümüzde olmayan yapıların varlığından küçük tüyolar veriyor gelip geçenlere, 'Moralı Sokak' da olduğu gibi. İbrahimpaşa Mahallesi'nde bulunan bu sokak, ismini artık bulunmayan Moralı Dergahı'ndan almıştır. Dergah bugün Bursa Ticaret Lisesi'nin bulunduğu yerdeydi. Bir başka örnek ise Pınarbaşı'nda bulunan 'Tekke Sokak'. Buraya İzeddin Camii'nin yanında bulunan Özbekler Tekkesi'nden dolayı Tekke Sokak denilmiştir. Tekkeye ait hiç bir şey kalmamıştır.
    Bursa'nın Eski mahalle sokaklarında sıkça görülen yatırlar da sokak isimlerinin birer parçasıdır. Tahtakale Mahallesi'nde bulunan 'Gözede Sokak', Gözedici (Gözlüce) Dede mezarından ismini almıştır. Hisar Ortapazar Mahallesi'ndeki 'Şimşirli Sokak' ve 'Şimşirli Aralık Sokak' isimleri de dikkat çekmektedir. Ortapazar Caddesi üzerinde bulunan, halk arasında Şimşirli Dede olarak anılan Osmanlı saray hazinedar başının kardeşi Muharrem Ağa'ya ait olan mezarın yanında bir zamanlar Büyük Şimşir ağacı olduğundan Şimşirli Dede olarak anılmıştır. Günümüzde şimşir ağacı olmasa da ismi yadigar kalmıştır.

   ÇIKMAZ SOKAKLAR
  
Bursa'nın çıkmaz sokakları da ünlüdür. Hatta Bursa Valisi Ahmet Vefik Paşa döneminde, pek çok çıkmaz sokak açılmıştır. Pınarbaşı'nda, İzeddin Cami karşısında bulunan 'Camii Çıkmazı' halen çıkmaz sokak olarak durmaktayken, Reyhan mahallesinde bulunan 'Safranlık Çıkmazı' yeni yapıların inşa edilmesi ile çıkan bir sokak haline gelmiş ve ismi 'Safranlık Çıkmazı Sokak' olarak değiştirilmiştir.

   ÜNLÜ SOKAKLAR
  
Bursa'nın yetiştirdiği önemli kişiler de sağlığında ya da vefatlarından sonra isimleri sokak tabelalarında yerini almıştır. Hisar Mahallesi'nde dolaşırken Bursa'nın yetiştirdiği iki önemli ses sanatçısının adları dikkatimizi çeker sokak tabelalarında. 'Zeki Müren' ve 'Müzeyyen Senar Sokak'. Yine bu şehrin yetiştirdiği Türkiye'nin en önemli karikatüristlerinden olan Cemal Nadir Güler, 13 Temmuz 1902 yılında Bursa Kazazoğlu Mahallesi'nde (şimdiki Zafer Plazanın olduğu yer) dünyaya gelmişti. Vefatından yıllar sonra Timurtaş Paşa’ya çıkan caddeye Cemal Nadir'in ismi verildi. Cemal Nadir Güler sağlığında görememiştir isminin sokaklara verildiğini, fakat görenler de yok değil.

                                 
   1903 yılında Bursa'da doğan Türkiye'nin en ünlü ressamlarından Şefik Bursalı, sokaklarımıza isim verenlerden biri. 10 Nisan 1987’de dönemin belediye başkanı Ekrem Barışık ressamın doğduğu sokak olan Basak Caddesi'ne 'Ressam Şefik Bursalı' ismi verilmesini sağlamıştır. Yine 2006 yılında Muradiye Mahallesi'ndeki Avlu Sokak isminin yerine Osmangazi Belediyesi tarafından Bursa'ya yaptığı katkılardan dolayı dünyaca ünlü tarihçimiz Prof. Dr Halil İnalcık'ın ismi verilmiştir.

   MAHALLEDEN SOKAĞA
  
Hamzabey Mahallesi’nde bulunan Bahadır Sokak'ın da ilginç bir hikâyesi vardır. Çelebi Sultan Mehmed'in kızı Selçuk Hatun'un azatlısı olan Bahadır Ağa, Fatih Sultan Mehmet döneminde Hamzabey'de yaptırdığı mescide ve bundan dolayı da mahalleye ismini vermiştir. 1463 tarihli kayıtlarda mahallenin adı ''Bahadır Ağa''olarak geçmektedir. Cumhuriyet Döneminden 1950'li yıllara kadar 'Bahadır' adıyla anılırken günümüzde ''Bahadır Sokak'' ismi ile Hamzabey Mahallesi’nde varlığını sürdürüyor.
   Muradiye Mahallesi’ndeki başka bir sokak da Bursalıların unutmayacağı Dr. Ekrem Paksoy'un adını taşıyor. Onikinci dönemde milletvekilliği yapan, Muradiye'nin ilk doktorlarından ve en önemlisi fakir hastalara ücretsiz bakan doktor olarak bilinen Ekrem Paksoy'un ismi yaşadığı sokağa verilmiştir. Önemli olaylar da sokak ve cadde isimlerinde yerini almıştır. 'Kıbrıs Şehitleri Caddesi' gibi, bir zamanlar kardeş şehrimiz olan Almanya'nın Darmstadt şehrinin burada cadde ismi olması gibi.
                                 Yeni Dönem gazetesi, 5.5.2017'deki yazısından kısaltarak alınmıştır

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Nasreddin Hoca "oğlunuzun ismini Eyüp koymayın. Eyüp, Eyip, İyip derken ip olur, uzar, kopar gider" demiş. Bursamızda da buna benzer örnekler var. Mesela Sığırca Sungur Mahallesi, Şangır Şungur Mahallesi olarak anılıyor. Karşıduran Süleyman Paşa, Karıştıran Süleyman Paşa gibi. Fumare, Fomara gibi. Taht-ı Kala, Tahtakale gibi. Bat Pazarı, Bitpazarı olarak anılıyor.

                                            Ali Aksoy (Bursa Defteri, sayı 1 (1999), sayfa 24)

Bu sitenin son güncelleştirilme tarihi 21/10/22