Değirmenlikızık - Bursa valisi - Kamulaştırma


Bursa Arşivi

Bursa Valileri

               
     
      Millet Meclisi 2. Döneminde Adalet Partisi Bursa milletvekili Kasım Önadım'ın bir soru önergesi, dönemin ilginç olaylarına ışık tutuyor. TBMM tutanak dergisinden aktarıyoruz...              
                                                                                                 
   Bursa Milletvekili Kasım Önadım'ın, Bursa'da sahiplerinin muvafakati alınmadan ve bedelleri ödenmeden, yol uçmak suretiyle arsaları ellerinden alınanların arsa bedelleri konusunda ne düşünüldüğüne dair soru önergesi ve İçişleri Bakanı Faruk Sükan ile Adalet Bakanı Hasan Dinçer'in yazılı cevapları:

Millet Meclisi Sayın Başkanlığına,                                      6.7.1966
   Bursa'da vali ve belediye reisliği zamanında sahiplerinin rıza ve muvafakati alınmadan, bedelleri ödenmeden, sahiplere haber dahi verilmeden, devletin vasıtaları kullanılarak, yol açmak gibi kanun dışı hareketlere tevessül etmekte bir mahsur görmeyen devrin Vali ve Belediye Reisi Enver Kuray. Sonradan şikâyetçi olanları şöhretli akrabaları ile valilik konağında tertip ettiği eğlencelerde bertaraf ettiği söylenmekte ve bunun yankıları devam etmektedir. Bursa Belediyesinin başına büyük dertler açan, vatandaşları muzdarip eden bu hâdise, suretini ilişikte takdim eylediğim Bursa'da münteşir Hâkimiyet Gazetesinin 28 Ocak 1966 tarihli nüshasında yayınlanmış, ayrıca Bursa Belediye Başkanı da bu yolda bir beyanat vermiştir. Çok kötü bir misâl olarak ortada duran ve umumi efkârı rencide eden bu halin, İçişleri ve Adalet bakanlarınca yazılı olarak cevaplandırılmasına tavassutlarınızı rica ederim. Saygılarımla.
Kasım Önadım Bursa Milletvekili 

                    

1962'den sonra Değirmenlikızık-Ertuğrulgazi bölgesinde sosyal konut bögesi  oluşturulmuştu

 
28 Ocak 1966 tarihli Hâkimiyet Gazetesinin yayınladığı yazı suretidir:
   Kuray'ın kanunsuz tasarrufu belediyenin başına iş açtı.
  Ucuz mesken sahasında rızaları alınmadığından arazileri işgal edilen vatandaşlar bir milyon lira alacaklı. Ucuz mesken sahasının kuruluşu sırasında o zamanki Vali Enver Kuray'ın emri ile bedelleri ödenmeden istimlâk edilen arsaların sahipleri haklarını alabilmek için mahkemeye başvurmuşlardır. Belediyeden bir milyon lira civarında alacaklı bulunan vatandaşlar dün de belediye reisi Kemal Bengü'yü makamında ziyaret ederek 1963 yılında kanunsuz olarak ellerinden alman arsa bedellerinin ödenmesi için yardımcı olmasını rica etmişlerdir. Eski idarenin Bursa Belediyesini çok zor durumda bırakan geçmiş tasarrufu hakkında (Kanunsuz) deyimini kullanan belediye reisi dün bu konuda şunları söylemiştir:
   Davutkadı - Ucuz mesken sahası; ucuz mesken - Karaköy asfaltı arasında bulunan ve eski idare tarafından bedelleri ödenmeden istimlâk edilerek yol haline getirilen arazilerin sahipleri şimdi paralarını almak istemektedirler. Bu haklı muamelenin sureti cereyanı mahkemede devam etmektedir. Bahis konusu yerler Vali Enver Kuray tarafından hiçbir istimlâk muamelesine tevessül edilmeden nafıanın araçları ile halkın arazisi halkın muvafakati alınmadan yola kalbedilmiş ve bu suretle anayasaya aykırı bir tasarrufta bulunulmuştur. Bu durum belediyemizi üzmektedir. Fakat vatandaşların haklı taleplerini yine anayasanın hükümleri içinde verebilmek için konuyu incelemekteyiz.


T. C. İçişleri Bakanlığı - Mahallî İd. Gn. Md. Şb. Md.      -6.5.1966
Konu : Bursa Milletvekili Kasım Önadım'ın yazılı soru önergesi Hk.
 
Bursa milletvekili Kasım önadım tarafından verilip 14 . 2 . 1966 gün ve Genel Sekreterlik Kanunlar Müdürlüğü 7/67-1259/5463 sayılı yazılarıyla Bakanlığımıza tevdi edilen yazılı soru önergesindeki konunun Mülkiye müfettişlerine yerinde yaptırılan incelettirilmesinde: 1. Bursa belediyesine komşu Değirmenlikızık köyünün öteden beri şehrin Davutkadı ilkokulundan köylerine ve köylerinden İnegöl asfaltına kadar yolun yapılmasını, köylerine belediye tarafından elektrik verilmesini, köylerinin imar planının ve parselasyonunun yapılmasını arzu ettikleri, bu maksatla köy derneğinin 23 . 7 . 1957 gün ve 48 sayılı kararı ile Bursa Belediyesi sınırlan içine girmeyi kabul ettikleri, 2. Bursa vali ve Belediye Başkanlığına Enver Kuray tâyin edilince köy halkının bu arzularını vali ve belediye Başkanına tekrar bildirdikleri, bunun üzerine Valilik - Belediye Başkanlığınca bu arzunun yerine getirilmesi için çareler aranmaya başlandı, 3. a) Köyle İnegöl asfaltı arasındaki arazinin, şehrin gelişme bölgesi ve sosyal konutlar alanı olarak ele alınıp bu alanın mevzii imar Planı düzenlenerek bu plânın 28.4.1962 tarihinde imar ve İskân Bakanlığının 23001-30065/13-1 sayılı yazısıyla onandığı böylece Değirmenlikızık köyü civarının Bursa şehrinin imar sınırları içine girmiş bulunduğu, b) Yine bu alanın 28 . 10 . 1963 tarihinde belediye meclisi yerine kaim olan belediye encümenince sanırları içine alınmış ve bu kararın 1580 sayılı Belediye Kanununun 5 nci maddesi gereğince 28 . 2 . 1964 gün ve 6/2758 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onanmış bulunduğu, c) 1962 yılında Türkiye'nin dört büyük şehrinde yapılması kararlaştırılan ucuz konutlar için Bursa Belediyesine de İmar ve İskan Bakanlığınca 4,5 milyon lira ödenek ayrıldığı, yukarda belediye sınırlan içine alındığı bildirilen alan içinde ve köye 200 ile 300 metre uzaklıkta, büyük bir kısmı Hazinenin, bir kısmı Değirmenlikızık köyünün ve bir kısmı da belediyenin olmak üzere ucuz konutlara arsa sağlanıp şuyulandırılmış, parselasyon plânları yapılmış ve alınan 4,5 milyon lira ile burada 17 blok halinde 350 daireden ibaret ucuz konutların yapılmasına başlanmış bulunduğu, 4. a) Adı geçen paranın yalnız ucuz konutların yapımına harcanabileceği; su, elektrik, kanalizasyon ve yol gibi hizmetlerin belediyeler tarafından sağlanacağı öngörüldüğü cihetle, yol açma işinin belediyeye büyük bir külfet yüklemeden sağlanması için köylülerle temasa geçildiği, b) Köylülerin yola gidecek arazilerinin % 25 ini karşılıksız olarak belediyeye bağışlamayı sözlü olarak vadettikleri, böylece G785 sayılı imar Kanununun 42 nci maddesi gereğince yola giden arazinin % 25 e kadar kısmının bedelsiz olarak alınması, % 25 den fazlasının da kamulaştırma ile yola kalbedilmesi düşünüldüğü, c) Bunun üzerine belediye ile Bayındırlık Müdürlüğü arasında yapılan 2.1 . 1962 günlü Protokol gereğince akaryakıt ve personel masrafları belediye bütçesinden verilmek suretiyle yolun Bayındırlık Müdürlüğü araçları ile açılmasının sağlandığı, ç) Bu arada arazilerinden yol geçen kişilerden yazılı muvafakat dilekçeleri alınmaya başlandığı ve bu dilekçelerin tapu dairesine verildiği, arazilerin bir kısmı hisseli olduğu cihetle hissedarların hepsinin imzalarını toplamak zorunluluğu sebebiyle işlemlerin ağır yürüdüğü, içinden yol geçen arazi sahiplerinin (hisseliler ayrı) sayısının 113 kişi olduğu, tapu memurunun 'haftada bir gününü bu işe ayırarak takrir aldığı, böylece 17 kişinin takririnin alınmış olduğu, d) İşlerin ve işlemlerin bu şekilde yürütülmesi sırasında Enver Kuray’ın Ankara'ya nakli dolayısıyla Bursa'dan ayrıldığı, ayrılmasıyla da iş ve işlemlerin olduğu yerde kaldığı, 5. a) Köylülerin yapılmasını bekledikleri parselasyon işinin yapılmaması, köylerine su ve elektrik verilmemesi ve diğer belediye hizmetlerinin getirilmemesi karşısında üzüntü duydukları, b) Gerek bu üzüntü ve gerekse belediyenin yolların geçtiği yerlerin parselasyon işini tamamlayamaması bu arada Anayasa Mahkemesince 6785 sayılı Kanunun 42 nci maddesinin parselasyon yapılan arsaların % 25 eksiği ile sahiplerine dağıtılacağı hükmünün 1963 yılının 11 nci ayında iptal edilmiş olmasından ötürü bunlardan bir kısmı harekete geçerek belediye aleyhine dâva açmaya başladıkları, bununla birlikte içlerinden yalnız 6 kişinin 1963 ve 1964 yıllarında dâva açmış oldukları, 6. İlgililerden ifadesine başvurulanların, Enver Kuray'dan şikâyetçi olmadıklarını bildirdikleri, bu durum karşısında: Değirmenlikızık köylülerinin rıza ve muvafakatleriyle yolu yaptıran zamanın Vali ve Belediye Başkanı Enver Kuray'ın bu hizmetinden ötürü hakkında kavuşturma açılmasını gerektirecek bir husus bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Arz ederim.
İçişleri Bakanı Faruk Sükan

T. C. Adalet Bakanlığı - Hukuk işleri Genel Müdürlüğü 1.6.1966
Konu : Bursa Milletvekili Kasım Önadım'ın yazılı soru önergesi Hk.

   İçişleri Bakanlığının Yüksek Başkanlığınıza sunduğu yazıda, soru konusu yapılan hususlar hakkında cereyan eden işlemler, bir mülkiye müfettişi marifetiyle halinde yaptırılan incelemeye istinaden etraflıca arz ve izah edilmiş bulunmaktadır. Bu incelemede, Değirmenlikızık köylülerinin rıza ve muvafakatleri ile yolu yaptıran zamanın Vali ve Belediye Başkanı Enver Kuray'ın bu hizmetinden ötürü hakkında kovuşturma açılmasını gerektirecek bir husus bulunmadığı sonucuna varıldığına göre, Bursa Milletvekili Kasım Önadım'ın yazılı soru önergesinde Bakanlığımızca cevaplandırılacak bir husus kalmamaktadır. Her ne kadar, İçişleri Bakanlığı yazısının 5 numaralı bendinin (b) fıkrasında, «belediyenin yolların geçtiği yerlerin parselasyon işini tamamlayamaması, bu arada Anayasa Mahkemesince 6785 sayılı Kanunun 42 nci maddesinin parselasyon yapılan arsaların % 25 eksiği ile sahiplerine dağıtılacağı hükmünün 1903 yılının 11 nci ayında iptal edilmiş olmasından ötürü bunlardan bir kısmı harekete geçerek belediye aleyhine dâva açmaya başladıkları, bununla birlikte içlerinden yalnız altı kişimin 1963 ve 1964 yıllarında dâva açmış oldukları belirtilmiş ise de, yüksek malûmları olduğu üzere, 9 Temmuz 1961 tarih ve 334 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 132 nci maddesinin. 3 ncü fıkrası hükmü gereğince, görülmekte olan bir dâva hakkında Yasama Meclislerinde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru sorulamayacağı, görüşme yapılamayacağı veya her hangi bir beyanda bulunulamayacağı cihetle, bu dâvalar hakkında da cevap verilmesine imkân görülememiştir. Keyfiyet bilgilerine saygı ile arz olunur.
Adalet Bakanı Hasan Dinçer
-----------------------------------------------------------------

 Sosyal Konutların hikayesini Necati Akgün'den dinleyelim:

"Karşısında belediye meclisi ve il genel meclisi bulunmadığından (60 darbesinden sonra henüz yerel seçimler yapılmamıştı), Enver Kuray düşüncelerini kısa zamanda uygulayıp sonuç alıyordu. Bir gün bize, "hadi gelin sizi enteresan bir yere götüreyim" dedi. Arabalara bindik. Şehrin doğusundaki Kızıklar köyüne doğru yol almaya başladık. Zeyniler köyünü geçip her tarafı taşlık bir bölgede durduk. "Vali bizi buraya neden getirdi" diye aramızda konuşurken Enver Kuray, "çocuklar bu  taşlığı görüyor musunuz. Buraya sosyal meskenler yapacağız" dedi. Sosyal Mesken sözü 1960-61'lerde yeni ortaya atılmıştı. Çok kimse sosyal kelimesinin verdiği ürkeklikle olaya pek sevimli bakmıyordu. Enver Kuray devamla, "İmar ve İskan Bakanlığı mesken buhranı ve gecekondu yapımını önlemek için Ankara, İstanbul, İzmir, Adana, Bursa ve Zonguldak'ta sosyal mesken yapmaya karar vermiş. Arsa, plan ve projesini hazırlayan şehirlere öncelik verilecek. Biz bunların hepsini tamamlayacağız ve ekonomik gücü az olan vatandaşlara vereceğiz" dedi. Ve dediği gibi de yaptı. İlk önce Hazine'ye ait bu araziyi 10 kuruluşa ve belediyeye devrettirdi. Bu arada belediye Fen İşleri müdürü olan Beşir Düvenli'yi bir odaya kapatarak binaların proje ve planlarını hazırlattı. Sonra Ankara'nın yolunu tuttu. İmar İskan bakanı Fahrettin Kerim Gökay'ın karşısına dikilip, "buyrun istedikleriniz hazır. Sosyal meskenlere başlayabilirsiniz" dedi. Bu konuda hiçbir il hazır değildi. Bakan Gökay biraz şaşırarak kendisini kutladı. "En kısa zamanda temelini atacağız" diye söz verdi. Gerçekten de 10 gün sonra temel atıldı. Temel atma töreninden sonra gittiğimiz Uludağ'da bakan Gökay bana, "bu valinin kıymetini bilin, bakın kaç ile duyurduk, hiçbirinden haber yok, Bursa'da temel atıldı" dedi. Sosyal meskenlerin yapımı sürerken vali bir yandan da yolların tanzimine başladı. Bu arada İlkadım İlkokulu'nun temeli atıldı. Bu okulun temeli atılırken eski Demokrat Partililer, yeni AP'liler "dağ başında okul yapılıyor" diye eleştiriyorlardı. Belediye meclis üyesi Kasım Önadım, "sosyal meskenler mi desem sosyalist meskenler mi, bilemiyorum. Bunlar bize pek çarpık geliyor. Oranın yollarını başlatanlar yapsın" demişti.(Son 100 Yılın Bursa Olayları ve Anılarım, N. Akgün, s. 137).

Bu sitenin son güncelleştirilme tarihi 28/03/23