

|
|
Türkiye Cumhuriyeti başbakanı ve 3. cumhurbaşkanı olan
Celal Bayar'ın Türk siyasi hayatında önemli bir
yeri vardır. Ayrıca
Birinci Mecliste milletvekili olarak görev almıştır. 103
yaşında ölen Bayar, doğduğu yer olan Gemlik'e bağlı Umurbey köyündeki
anıt mezarda yatıyor. Doğduğu ev müze olarak kullanılıyor.

1883 yılında Bursa'nın Gemlik ilçesinin Umurbey köyünde doğdu. İlk ve orta
öğrenimden sonra memuriyet yaşamına atıldı. Adalet, reji ve bankacılık
alanında memuriyet görevlerinde bulundu. 1908 yılında İkinci Meşrutiyet'in
ilânından sonra İttihat ve Terakki çalışmalarına katıldı. Bu cemiyetin İzmir
Şubesi Genel Sekreterliğini yaptı. 12 Ocak 1920'de toplanan son Osmanlı
Mebusan Meclisi'ne Saruhan Sancağı Milletvekili olarak katıldı. Millî
Mücadele'nin başlaması ile birlikte Anadolu'ya geçerek bu hareketteki yerini
aldı.
Millî Mücadele sırasında Batı Anadolu'da etkinlik gösterdi, "Galip Hoca" namı ile özellikle Bursa ve dolaylarında
halkı düşmana karşı teşkilâtlandırdı.
Aynı zamanda Birinci Büyük Millet Meclisi'nde Bursa Milletvekili olarak
görev aldı. 1921'de İktisat Bakanı oldu.
Mustafa Kemal ve Celal Bayar
Lozan Barış Konferansı'na danışman göreviyle katıldı. 1923 seçimlerinden
sonra İkinci Büyük Millet Meclisi'ne İzmir Milletvekili olarak girdi.
1924 yılında İş Bankası'nın kurulmasında önemli rol oynadı. Türkiye
Cumhuriyeti'nin kuruluşundaki savaşım çabalarında politikacı ve iktisatçı
kimliği ile parladı. 1937'de Atatürk tarafından
Türkiye Cumhuriyeti'nin 14. Başbakanı olarak tayin edildi ve ilk kabinesini
kurdu.
Daha sonra siyasî yaşamını İzmir Milletvekili olarak sürdürdü.
CHP'de arkadaşları ile 1945'de Dörtlü
Takrir'i verinceye kadar görev aldı ve bu tarihte Adnan Menderes, Fuat
Köprülü ve Refik Koraltan ile birlikte Demokrat Parti'yi kurdu ve
başkanlığına getirildi. 14 Mayıs 1950 genel seçimlerinde genel başkanı
bulunduğu Demokrat Partinin iktidarı büyük çoğunlukla kazanması ile 22 Mayıs
1950'de toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi Bayar'ı Cumhurbaşkanlığına
seçti.
10
yıl boyunca sürdürdüğü bu görevden 27 Mayıs harekâtı ile 1960 yılında
uzaklaştırıldı.
Yassıada Mahkemesi tarafından idama mahkum edildi (15 Eylül 1961).
Cezası daha sonra müebbet hapse çevrildi. Yassıada'dan Kayseri Bölge
Cezaevi'ne nakledilen Bayar, 7 Kasım 1964'de rahatsızlığı nedeniyle serbest
bırakıldı.
1903 yılında Reşide Hanım'la evlenen ve üç çocuğu olan Celal Bayar, 22
Ağustos 1986 gününde İstanbul'da vefat etti.
Umurbey'deki Anıt Mezarı
Bayar
yazdığı "Kayseri Cezaevi Günlüğü (Yapı Kredi Yayınları-Tarih Dizisi)"
kitabında yaklaşık üç yıl kaldığı Kayseri Cezaevi'ndeki günlerini ve
Yassıada anılarını aktarmaktadır. "Ben De Yazdım, Milli Mücadeleye Gidiş ,
(Cilt: 1-6, Sabah Kitapları/Türkiye'den Dizisi)" de Osmanlı Devleti'nin son
yıllarını ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarını; Meşrutiyet Devri'nin
seçme olaylarını, Mondros Mütarekesi'nden bu yana ulusal mücadeleyi, Büyük
Millet Meclisi'nin kuruluşunu ve ilk çalışmalarını, ilk meclis
hükümetlerini, Atatürk'ü ve devrimlerini; anılarına, yaşadıklarına ve
belgelere dayandırarak, Türkiye'nin 20. yüzyıldaki siyasal tarihine önemli
bir tanıklık yapmaktadır. Bayar, bir yandan da, kendi deyişiyle, "genç
nesiller için yararlı olacağı düşüncesi ile, özelikle devrimlerin meydana
gelmesini zorunlu kılan tarihi neden ve etkenler" üzerinde durmaktadır.
Celal Bayar'da Atatürk sevgisi ve vefası önemlidir. Bayar, Tek Parti
rejiminde en içerikli hükümet programı olan 8 Kasım 1937'de Meclis'te
okuduğu programda 44 defa Atatürk'e atıflarda bulunmuştur. Bayar'ın 1953'te
Anıt Kabir'deki sözleri de çok vecizdir: "Sen bizimdin. Seni halife yapmak,
padişah yapmak isteyenler oldu. İltifat etmedin, millî irade yolunu seçtin.
Hayat ve şahsiyetini milletin hizmetine vakfettin. Türk'ün gıpta ettiği,
taziz ettiği, övdüğü vasıflara mâliktin. Bütün bu meziyetlerinle Türk'ün ta
kendisi idin."
Celal Bayar Müzesi
Türkiye Cumhuriyeti’nin 3.Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın
doğduğu, 19. yüzyılın
mimari özelliklerini yansıtan Gemlik’in kuzeyindeki Umurbey’deki ev Celal
Bayar Müzesi olarak 26 Ağustos 1970 yılında hizmete açılmıştır. Müzenin ve
içerisindeki kütüphanenin kuruluşunda celal Bayar kendi olanaklarını
kullanmıştır.
Müzeden bir görünüm
Üç katlı
ahşap Türk evinin en güzel örneklerinden biri olan bu ev orijinal ev
eşyaları ve aynı dönemden kalma çeşitli tarihi eşyalarla yeniden
düzenlenerek bir anı müzesi haline getirilmiştir.
Modern
bir yapı içerisinde bulunan müzede Atatürk ile ilgili bir bölüm açılmıştır.
Bunun yanı sıra Celal Bayar’ın Kuvvay-i Milliye yılları, Galip Hoca dönemi,
İktisat vekilliği, İmar ve İskân Bakanlığı, İş Bankası’nın kuruluş
çalışmaları ve Atatürk’ün Başvekili (1937-1938) olduğu döneme ait
fotoğraflar, anı eşyaları, tablolar sergilenmektedir. Müzenin diğer iki
salonunda Celal Bayar´ın Cumhurbaşkanı olduğu dönemde, çeşitli ülkelere ve
kuruluşlara yaptığı ziyaretlerde, kendisine takdim edilen nişanlar,
madalyalar, yazmalar, silahlar, giysiler, şilt ve plaketler, mobilyalar,
aile yadigarları ve imzalı resimleri sergilenmektedir.
Müzenin
20.000’in üzerinde kitap, yazma, gazete, süreli yayınlar ve fotoğraf
koleksiyonlarından oluşan bir kütüphanesi bulunmaktadır. Bu kütüphane
XX.yüzyıl Türkiye’sinin siyasi tarihine ışık tutacak niteliktedir.
Celal Bayar Müzesi’nin yanında Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından
yaptırılan bir de anıt mezarı bulunmaktadır.
Celal Bayar Evleri
Celal Bayar İktisat Vekili iken, köyüne içme suyu getirmiş ve Gemlik
şosesini yaptırmıştır. Bayar, cumhurbaşkanlığı döneminde Umurbey'i örnek köy
projesine dahil ettirmiş ve Umurbey'in Gemlik'e bakan yamacında Celal Bayar
Evleri adı verilen aynı mimari yapıda 265 adet bahçeli evin yapılmasına
önayak olmuştur. Celal Bayar Evleri bugün bile düzenli ve modern yerleşimi
ile Umurbey'in en güzel mahallelerinden biri olarak göze çarpmaktadır.
|