MERİNOS'UN TARİHİ 

      Sümerbank Merinos Yünlü Sanayi Dokuma Fabrikası, Türkiye’nin ilk sanayileşme atılımları çerçevesinde ‘yünlü tekstil girdileri fabrikası’ olarak kurulmuştur. Temeli 28 Kasım 1935 tarihinde dönemin Başbakanı İsmet İnönü ve İktisat Vekili Celal Bayar tarafından atılan fabrikanın yapımını ünlü işadamı ve girişimci Nuri Demirağ üstlenmiştir. İki yıla yakın bir sürede tamamlanan Merinos Fabrikası’nın açılışı, 2 Şubat 1938 tarihinde, Bursa’ya yaptığı 17. ziyaretinde Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından yapılmıştır.

   İsmet İnönü temel atma töreninde şöyle konuşmuştur:

    28.11.1935'te temeli atılan Merinos fabrikası 2.2.1938'de Ebedi Şef Atatürk tarafından açılmıştır. İsmet İnönü temel atma töreninde şu nutuklarını irad buyurmuşlardır:

      “Arkadaşlar, memleketimizin Kamgarn fabrikasının temelini biraz sonra atacağız. Şefimiz Atatürk fabrikaya Merinos adını vermişlerdir. Merinos, eski Türk dilinde ince ve uzun demektir. Bu adla fabrikanın is istikbalini tebarüz ettirmiş (ortaya koymuş) oluyorum. Bu kuruluş Atatürk’ün devrim boyunca her işteki yakın ilgisinin yeni bir delilidir. Bursa’da ve bütün memleket karşısında bunu anmak bir borçtur.

     Merinos Fabrikası Bursa ve etrafı için güttüğümüz gayeyi canlandıracaktır. İyi, ince ve uzun yün kendi topraklarımızda istihsal edilecek (üretilecek); emek verdik, daha da vereceğiz. En iyi yünü yurt içinde yetiştireceğiz. Fabrikanın yün yetiştirme ve işleme gibi iki cephesiyle endüstri ve ziraat bakımından varlığını öne koymuş oluyorum. Üç buçuk milyon lira sarf edeceğiz ve üç milyon küsür kilo yün işlenecektir. 16 bin eğirme iği, 6700 kullanma iği bulunacaktır. Bizde şimdiye kadar yıkama ve bükme tarzında iplik yapılıyor ve bundan kumaş dokunuyordu. Bu fabrikada yıkanmamış yapağıdan iplik çıkarıp kumaş yapacağız. Bu ameliyelerin (işlemlerin) hepsini memlekette bu fabrika ile kurmuş oluyoruz.      Arkadaşlar, bu fabrikayı da Ekonomi bakanının uğurlu ve verimli eliyle Sümerbank’ın saat gibi işleyen eliyle vücuda getireceğiz. Herhangi bir fabrikanın temel atma töreninde bulunmak bir zevk değildir. Çünkü temel taşı ile kuruluşun tamamlanması, eserin vücuda getirilmesi arasında çok çetin mücadeleler, savaşlar vardır.

     Cumhuriyet taahütlerini daima yerine getirmiştir. Bunu da yerine getireceğiz. Şimdi temelini atıyoruz. 1937’de küçük bir şehir gibi, etrafına nurlar saçarak işleyecektir. Hep beraber yurdun bayındırlığı için, Cumhuriyetin ve Atatürk’ün her sahada mütemadi eserler vücuda getirmekte olduğunu hatırdan çıkarmayalım.

     İzmit’teki kâğıt fabrikası iki aya kadar işleyecektir. Üç buçuk milyon liraya mal oluyor. Bir saat sonra başka bir yerde bir milyon lirayı geçen bir fabrikanın da temelini atacağız. Yarın öbür gün sanayi programımıza dahil Zonguldak’ta iki fabrikanın törenini, Ankara’ya dönerken kurulacak demir fabrikalarının yerlerini göreceğiz. Şimdiye kadar yapılanlar hariç, bir hafta içinde temeli atılan, işlemeye başlayan ve başlanacak olanlar için 25 milyon lira sarf edilecektir. Yurtta yapıcılığa daha canlı ve daha kuvvetli misaller aranabilir mi?”

    1986

     Cumhurbaşkanı Atatürk, Sümerbank Genel Müdürü Nurullah Esat Sümer tarafından kendisine sunulan fabrikanın altın anahtarını aldıktan sonra, fabrika içerisinde incelemelerde bulunmuş ve ardından onur defterinin ilk sayfalarına duygularını şöyle yazmıştır:

     “Sümer Bank Merinos Fabrikası, çok kıymetli bir eser olarak milli sevinci arttıracaktır. Bu eser yurdun, hususiyle Bursa bölgesinin endüstri inkişafına (gelişimine) ve büyük milli ihtiyacın giderilmesine yardım edecektir. Eserin başarılmasından Ekonomi Bakanlığını tebrik ederim. Sümer Bank Direktörlüğüne teşekkür ve fabrikayı gördüğüm gibi yüksek bilgi ve tam düzenli idarede direktörüne başarılar temenni ederim.”

       Bursa’da 16 bin 140 eğirme ve 7 bin katlama iğlik bir iplik fabrikası olarak üretimine başlayan Merinos Fabrikası, 1963 yılından sonra hızlanan sanayileşme sürecinin başlamasından gelişimine dek Bursa ekonomisine en önemli katkıyı sağlayan kurum haline gelmiştir. Faaliyet gösterdiği 66 yıllık süreçte Türk sanayisine hizmet veren Merinos Fabrikası, 2004 yılında Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne devredilmiştir.

       Cumhuriyet tarihinin sembol işletmelerinden olan Merinos İplik Fabrikası kapsamlı bir restorasyon ve yeniden yapılandırma çalışmasıyla kongre ve kültür kompleksi haline getirilmiştir. Sadece tarihsel değil, mimari açıdan da pek çok özelliği olan Atatürk Kongre Kültür Merkezi Projesi, 2007 yılında Tarihi Kentler Birliği “Başarı Ödülü”ne layık görülmüştür.            

      Atatürk Kongre Kültür Merkezi, Merinos Parkı içinde bulunan iki önemli ana yapıdan oluşmaktadır. Bunlar, restore edilerek Kültür Merkezi’ne dönüştürülen tarihi Merinos Fabrikası ve yeni yapılan Kongre Merkezi’dir. Birlikte veya ayrı ayrı kullanılacak şekilde esnek olarak tasarlanan binalar, küçük ya da büyük çaplı her türlü organizasyonun düzenlenebileceği bir kompleks olma özelliği taşımaktadır.

    Atatürk Kongre Kültür Merkezi’nin içerisinde bulunduğu yeniden düzenlenen Merinos Parkı ise, 208 bin m²’lik yeşil alana sahiptir. Ayrıca Merinos Fabrikası’ndaki elektrik santralinin restore edilmesiyle kurulan Enerji Müzesi de Bursa’nın ilk ve tek enerji müzesi olma özelliğini taşımaktadır.

              Enerji Müzesi 

Tel : 224 251 18 00 (pbx)     Fax : 224 251 18 85        info@merinosakkm.com     

                                                                                                      Kaynak: Büyükşehir Belediyesi web sayfası