(Bursa/1904- 1966)
İş adamı, siyasetçi, gazeteci
Babası İsmail Yümni Bey (1856-1913) Bosna'da doğdu. 1878'de İstanbul'a
geldi.
Osmanlı Devleti’ni çöküşten kurtarmak için batılılaşmayı savunan bir Jön
Türk hayranıydı.
Rıza İlova ailenin Bursa’daki ilk ikametgâhı olan Atıcılar’daki çiftlikte
dünyaya geldi. Annesi İnegöllüdür. 9 yaşında babasını kaybetti ve annesiyle
birlikte Nalbantoğlu Mahallesi’ndeki konaklarına taşındı. İlk ve orta
öğrenimini Bursa'da tamamladı. 18 yaşına geldiğinde Bosna’da
kalan mallarını değerlendirmek için oturduğu konağı kiraya vererek,
ailesiyle birlikte Saraybosna’ya gitti. 1930 yılında aldığı evlilik
kararıyla Eşref Hanım ile hayatını birleştirdi ve ilk kızı Selma dünyaya
geldikten 3 sene sonra da Bursa’ya döndü (1935).
Çiftçilik ve ticaret yanında sosyal ve kültürel etkinliklerde bulundu.
1938'de ikinci kızı Leyla doğdu.
Rıza - Eşref İlova
1937’de Setbaşı’nda kurduğu Hathas Müteahhitlik
Firması ile Türkiye’nin ilk asfalt karayolu olan Bursa-Mudanya karayolunun
asfalt kaplama işini gerçekleştirdi. Ardından Mahmut ve Neşet Atabey
kardeşlerle ortak olarak açtığı Muradiye Çağlayan’da dokuma baskısı yapan
Marina Fabrikası’nı işletti. Rıza İlova, sosyal ilişkileri güçlü, geçmişine
bağlı, siyaseti izleyen ve aynı zamanda kültürel derinliği olan bir
şahsiyetti. Atatürk’ün büyük hayranıydı ve İsmet Paşa ile yakınlığı
biliniyordu. Türkiye’ye döndükten sonra da Cumhuriyet Halk Partisi’ne (CHP)
kaydoldu ve partinin yönetim kademelerinde yer aldı. Vali
Haşim İşçan
döneminde (1945-1950) bir süre belediye başkan vekilliği yaptı.
Bursa Halkevi'nde çalıştı; 1951'de Halkevlerinin kapatılması üzerine bazı
belgeleri evinde sakladı (bunlar arasında Kurtuluş Savaşı'nda Bursa'da
yaşananları saptamak üzere 1935'te Bursa Halkevi'nce açılan soruşturmaya
gönderilen yanıtlar da bulunmaktadır; bunlar, Rıza Beyin eski evinin
yıkılması sırasında mühendis Dinçer Şahin tarafından kurtarılarak Akkılıç
Kütüphanesine armağan edilmiştir).
Rıza İlova'nın
Nalbantoğlu'ndaki evi
Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu’nda Kazım Baykal
ile birlikte çalıştı ve mevlid yazarı Süleyman Çelebi’nin türbesinin
inşasına katkıları oldu. Bursa Musiki Cemiyeti, Çocuk Esirgeme Kurumu,
Kızılay ve Bursa Avcılar Kulübü gibi sivil toplum kuruluşlarında görevler
aldı.
1960 - 1962 arasında Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) meclis başkanlığı
görevinde bulundu ve bu görevi sırasında Bursa Organize Sanayi Bölgesi'nin
hazırlık çalışmalarına katıldı.Tarihsel çınarların korunmasına
yönelik çabalarından dolayı kendisine “Çınarların Babası” denildi.
Çakır Hamam, Timurtaşpaşa Türbesi önündeki çınarı
kurtarmak isteyen Rıza İlova, (06.01.1951)
Rıza İlova 26 Aralık 1966 tarihinde Bursa’da vefat
etti ve Pınarbaşı aile mezarlığına defnedildi. Eşi
Eşref Hanım
köklü bir aileye mensup, kendisini geliştirmiş, kültürlü ve kibar bir
hanımefendiydi. 1995'te, 90 yaşında ömrünü tamamladı. Rıza
Beyin ikinci kızı Leyla Hanım
halen, babaannesi Hayriye Hanım’ın 1914’te satın aldığı Nalbantoğlu'ndaki
konakta hayatını sürdürmektedir.