|
|
|
Dimitri (Vafiadis) Daravanoğlu
Bursa...Türkiye'nin
en eski ve önemli şehirlerinden biri. Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk başkenti
ve bugün de Türkiye'nin dördüncü büyük şehri. Bursa, Uludağ, İskender Kebap,
termal suları, teleferiği, gölge oyunları ve kültürel yönünün haricinde
sanayisiyle de ünlüdür. Aile arşivimizi kontrol ettiğimizde, Bursa'da 1930
ve 1970'li yıllar arasında çekilmiş çok fazla fotoğrafla karşılaştık. Bu
yazımızda sizlerle, ailemizin Bursa ile olan bağını ve burada Vafiadis,
Koulurgioti ve Çakıroğlu aileleri tarafından çekilmiş fotoğrafları,
ardındaki hikayelerle birlikte paylaşacağız.
2mi3museum projesinde bahsi geçen aile
üyelerinin ataları farklı şehirlerde doğmuş fakat hepsi nihayetinde
İstanbul’da buluşmuştur. Sakız Adası, Palermo, Edirne ve Gökçeada’nın
yanısıra, Bursa da ailemizin ilişkili olduğu şehirlerden biridir. Stavros
Vafiadis’in eşi, Efrosinni, 1879 yılında Aristokles ve Marioritsa isminde
bir çiftin kızı olarak Trilye’de dünyaya gelmiştir. Trilye ve Mudanya
çevresi MÖ 6. asırdan beri iskan edilmiştir. Trilye’nin Yunanca adı
Triglia'dır. 1330 yılında Osmanlı egemenliğine girse de, yüzyıllar boyunca
bir Rum köyü olarak varlığını sürdürmüştür. Türk-Yunan Savaşı’nın ardından,
burada yaşayan birçok Rum Yunanistan’a göç etmiş, geri kalanlar ise 1923
yılında mübadele ile gitmiştir.
Trilye
(Zeytinbağı) / Mudanya
Efrosinni, 1896 yılında Stavros
ile tanışıp, evlenip, İstanbul’da dokuz çocuk sahibi olduğu için belki de
çok şanslıydı. Bu evlilik aslında onu mübadele dışı bırakmıştı. Ama
Trilye’de yaşayan ailesine ne oldu maalesef bilemiyoruz. Aşağıda sizlerle
Efrosinni’nin arşivimizdeki tek fotoğrafını paylaşıyoruz.
Efrosinni (Vafiadis) / 1879-1953
Vafiadis ailesinin Bursa’yı bu kadar çok
sevmesinin ardındaki neden belki Trilye’deki kökleriydi ve belki de bu
yüzden burayı çok sık ziyaret etmiş ve sayısız fotoğraf çekmişlerdi. Ama
bunu kesin neden olarak söyleyemiyoruz. Çünkü Bursa, İstanbul’a yakın konumu
ve güzel doğasıyla İstanbul’da yaşayan birçok kişinin sevdiği bir yer
olmuştur.
1930'lar Vafiadis
Ailesi Bursa'da : Adapalas, Atatürk Heykeli, Hükümet Meydanı
Aile arşivimizden, Bursa’da çekilmiş ilk fotoğraf 1930’lu yıllarda Hükümet
Meydanı’nda, Atatürk heykeli önünde çekilmiştir. Aile üyelerimizin
anılarından öğrendiğimize göre, Vafiadis ailesi o yıllarda sürekli Adapalas
Oteli’nde kalır ve Hurmuzios Vafiadis, Bursa’da yaşayan yakın arkadaşı ve
avukatı Halit Bey’i ziyaret edermiş.
1930'lar, Vafiadis Ailesi Heykel'de
Bu fotoğrafta, Aleko Vafiadis’i
ailesi Hurmuzios ve Ashen ile birlikte, merdivenlerin üstünde Atatürk
heykelinin ve resmi bir binanın önünde poz verirken görmektesiniz. Bu resmi
daire adliye binasıdır ve 1925 yılında mimar Ekrem Hakkı Ayverdi tarafından
planlanmıştır. Atatürk'ün heykeli Nijat Sirel tarafından yontularak 29 Ekim
1931'de meydana dikilmiştir. Heykel sanatçıya sipariş edilirken Atatürk'ün
at üzerinde olması şart koşulmuş, ancak heykelin boyutları sanatçıya
bırakılmıştır. Heykelin modeli Şişli'de bir atölyede yapılmıştır. Heykel 12
parçadan oluşturulmuş ve içten cıvatalıdır. Kaidesinde şöyle yazılıdır: Bu
Aziz Heykelin Önünde Duran Türk, Hürmetle Eğil, O Milletini Kurtaran,
Cumhuriyeti Kuran, Aleme Yeni Bir Tarih Yaratan Gazi Mustafa Kemal...
Nejat Sirel
1940'lar Vafiadis Ailesi Bursa'da : Uludağ,
Aşıklar Tepesi ve Çeşmeler
1940’lı yıllarda da
Vafiadis ailesi, Bursa’yı düzenli olarak ziyaret etmekteydi. Fotoğraflardan
gördüğümüz üzere, Aşıklar Tepesi piknik yapmak ve dinlenmek için sıklıkla
gittikleri yerlerden biriydi. Aşıklar Tepesi, Uludağ’ın eteğinde,
Çekirge'den Uludağ'a giden yol üzerinde ve Küplüce Hamamı'nı geçtikten sonra
sağ yamaçta bulunuyordu.
1940'lar, Vafiadis Ailesi Aşıklar Tepesi'nde
Aşıklar Tepesi’nin
hemen girişinde bir çeşme bulunuyordu. Aşağıda sizlerle Vafiadis ailesinin
bu çeşme önünde çektiği bir fotoğrafı paylaşıyoruz.
Bu çeşme konumundan dolayı Aşıklar Çeşmesi olarak bilinse de asıl adı
Demirci Ak Tuna Çeşmesi olup, üzerinde okunduğu üzere 1941 yılında
yapılmıştır.
1940'lar, Aleko Vafiadis bir arkadaşıyla / Bursa
1940’lı yıllarda Bursa’da çekilmiş yukarıdaki fotoğraflarda, Aleko’yu
tanımadığımız bir arkadaşı ile görmekteyiz. Maalesef bu arkadaşının adı ve
kim olduğu, Aleko ile birlikte gitmiştir. Bu arkadaşıyla birlikte Aleko’nun,
Atatürk heykeli önünde, bazı köylerde ve eski bir çeşme önünde çekilmiş
fotoğrafları bulunmaktadır. Aleko ve arkadaşının önünde poz verdiği
fotoğraftaki eski çeşme ilginç ve önemli gözükmektedir. Ama ne yazık ki bu
eski çeşme hakkında kesin bir bilgiye ulaşamadık. Birçok araştırma kitabı,
dergi ve tezi incelememize rağmen bu çeşmenin kaydını hiçbir yerde
bulamadık. Buranın Bursa'da olduğundan yüzde yüz eminiz ama burada binlerce
çeşme olduğu için (Evliya Çelebi'ye göre 2060 adettir) bu çeşmeyi teşhis
etmek çok zor. Bu çeşmenin aile arşivimizde bulunan tek fotoğrafını yukarıda
sizlerle paylaştık. Basılı yayınlarda herhangi bir bilgi bulamadığımız için
Facebook grupları, Twitter ve Instagram gibi sosyal medyada bu çeşmeyi
sorduk. Bursalılar’dan aldığımız tek bilgi çeşmenin isimleriyle ilgiliydi.
Kimileri 'Asa Suyu', kimileri de 'Aşar Suyu' dedi. Ama hala bir fotoğraf ve
bununla ilgili net bir bilgi yoktu. Instagram'da bir takipçimiz de bu
çeşmeyi arattı ve üzerindeki motiflerin anlamları hakkında bizimle çok
kıymetli bir bilgi paylaştı. İstiridye şekli, sahte sütunlar, çömlekten
yükselen çiçek, batılılaşma dönemi Osmanlı mimarisinin tipik motifleriydi.
Çeşmenin kenarlarındaki duvarlar da bize onun bir yapının parçası olduğunu
göstermekteydi.
1960'lar Vafiadis
Ailesi Bursa'da : Kestel and Aşıklar Tepesi
1960’lı yıllarda Vafiadis ailesine yeni üyeler katılmıştı. Stavros Vafiadis
ve ikiz kardeşleri Grigoris ve Hurmuzios. Bu onyılda da Bursa gezileri devam
etmekteydi. Aşıklar Tepesi hala ailenin en favori yerlerinden biriydi.
Şimdi Bursa’da bir başka yer hakkında konuşalım: Kestel. Kestel’in tarihi
Doğu Roma İmparatorluğu’na kadar uzanmaktadır. İsmi, küçük kale anlamına
gelen Castel’den gelmektedir. Osmanlı İmparatorluğu’nun burada kontrolü
almasının ardından, bölgenin ismi Kestel olarak kalmıştır. Aşağıda sizlerle,
1960’lı yıllarda Kestel’de çekilmiş ilginç bir fotoğraf paylaşıyoruz.
Fotoğraf ilginç çünkü burada Vafiadis ailesini bir çocukla birlikte,
Ashen’in ona kameraya bakmasını gösterirken görmekteyiz. Çocuk utanmış gibi
gözüküyor. Bu fotoğrafı Stavros Vafiadis'e (fotoğrafın sağ tarafındaki
beyazlı çocuk) gösterdiğimizde çocuğun adını ve yeteneğini hatırladı.
Çocuğun adı Sadık'tı. Ne yazık ki halk tarafından "köyün delisi" olarak
biliniyordu ama tuhaf bir yeteneği vardı. İplere bakarak fal bakıyordu.
Ashen'in falcılıkla yakından ilgilendiğini biliyorduk. Zaten kendisi de
kahve fincanına bakarak fal bakma yeteneğine sahipti. Belki de Sadık'ın
yeteneği dikkatini çekmiş ve günün sonunda hatıra olması için bu fotoğrafı
çekmişlerdir.
1970'ler Koulurgioti ve Çakıroglu
Aileleri Bursa'da: Gönlüferah Hotel, Teleferik
Vafiadis ailesinin Bursa’daki anılarından bahsettik fakat onlar tüm
ailemiz içerisinde Bursa’yı tek sevenler değildi. Çakıroğlu ve Koulurgioti
ailelerinin de Bursa’da çok fazla anısı vardır. Şimdi 1970'lere, bu
ailelerin bu güzel şehirdeki anılarına ve fotoğraflarına geçiyoruz.
Theodora Koulurgioti çocukluğunun büyük bir kısmını Sofia Çakıroğlu ile
birlikte geçirmişti. Sofia'nın diğer aile üyeleriyle birlikte, 1960'ların
sonu ve 1970'lerde Bursa'yı sıklıkla ziyaret etmişti. 1960'larda çekilen
fotoğrafta, Theodora'yı el sallarken Sofia'nın yanında, Bursa'nın Teferrüç
mahallesinden Uludağ oteller bölgesine çıkan ünlü teleferiğinde görürüz.
Aynı fotoğrafta, Sofia'nın eşinin bir akrabası olan Ayhan Erman da vardır.
Onun hikayesini daha evvel 'Ayhan
Erman: Futbol Aşkına' başlıklı yazımızda anlatmıştık. Kendisi
ailemizin ve gezilerin değişmez bir üyesiydi. Bu yazıyı yazarken, onun
teleferiğe her binişimizde yaptığı bir şaka aklıma geldi. Teleferik
yükselirken 'Hoooop' der ve inişe geçerken de sanki teleferik düşecekmiş
gibi 'Gümmmm' diye vurgular ve gülerdi.
Aile
üyelerinin Bursa'daki favori oteli Gönlüferah Hotel'di. Gönlüferah Hotel,
Çekirge Bursa'da 1890 yılından beri faaliyet göstermektedir. Otelin internet
sitesinde yer alan bilgiye göre otel, 1940’lı yıllarda Nazım Hikmet’in
şiirlerine konu olmuş ve dizelerinde “Bursa’da Ferahfeza Oteli” olarak
anılmıştır. Gelin bu kısmı birlikte okuyalım.
...Hiçbir yere
benzemez. Bursa Hamamları.
Hele Ferahfeza.
Bahçe içinde bir otel.
Müşteriler temiz...
Otel geçmişte ve günümüzde birçok ünlüyü
ağırlamıştır. Ünlü Amerikalı yönetmen Elia Kazan, ünlü Türk besteci Avni
Anıl ve Türkiye Cumhuriyeti'nin 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal Gönlüferah
Hotel'in konukları arasındaydı. Aşağıdaki iki fotoğrafta Theodora
Koulurgioti'yi Gönlüferah Hotel'de görmektesiniz. Fotoğrafların birinde,
pianonun üzerine oturarak poz vermiş diğerinde ise otelin bahçesindeki
salıncakta...
Kaynakça :
1-)
https://www.dergibursa.com.tr/cekirgedeki-otellerin-tarihi/
2-)
http://www.bursadakultur.org/hukumet_meydani.htm
3-)
https://isteataturk.com/g/icerik/Ataturk-Aniti-Bursa/1555
4-)
https://twitter.com/Seda_Ozen/status/966927662424915969/photo/1
5-)
https://www.gonluferah.com/1890/hakkinda/tarihce/
2mi3 museum veb sitesinden kısaltarak alınmıştır:
https://tr.2mi3museum.com/bursa?fbclid=IwAR1JhITfAIVg6HeZSnYsm_wc0S-OmWNjuFnJTwLdMotYOzdXC45pvYtPvnE
|